Overtrekkende Starlink-satellieten

Een treintje van overtrekkende Starlink-satellieten

In Interkomeet 2019-3 schreef ik voor het eerst over de plannen van ondernemer Elon Musk om door middel van een netwerk van satellieten ( Starlink ) op elke plaats op aarde mobiel internet aan te kunnen bieden. Hiervoor zouden duizenden - misschien zelf wel 42 duizend - satellieten in verschillende banen om de aarde moeten worden gebracht. Voor de lanceringen gebruikt Musk de door zijn firma SpaceX ontwikkelde Falcon 9 raket: per keer kunnen daarmee maar liefst 60 satellieten tegelijk de ruimte in worden gebracht. Op de foto zien we de satellieten, ingeklapt en netjes gestapeld, in de neuskegel van de raket.
De satellieten komen allen in relatief lage banen om de aarde terecht. Vanaf deze hoogte (meestal 550 km) zijn de satellieten vanuit een lichtvervuild land als Nederland nauwelijks met het blote oog te zien. Anders wordt het wanneer we gaan fotograferen: op elke (professionele- of amateur)opname laat zo'n satelliet zijn lichtend spoor achter. Gevreesd wordt dat, wanneer er werkelijk tienduizenden Starlinks rondvliegen, in de toekomst professionele sterrenkundige waarnemingen ernstig gehinderd zullen worden. De Internationale Astronomische Unie (IAU) is een van de organisaties die tegen het Starlinkproject heeft geprotesteerd. Ondertussen heeft Elon Musk beloofd iets aan de overlast van de satellieten te doen (o.a. door anti-reflecterende verf en zonneschermen), maar een doeltreffende oplossing lijkt nog niet in zicht.

Ondanks de overlast die de satellieten veroorzaken bieden zij ons, waarnemende amateurs, ook een leuke optie. Nadat de gelanceerde satellieten de neuskegel verlaten hebben blijven zij de eerste dagen nog relatief laag en op korte afstand van elkaar vliegen. Tijdens de omlopen over Nederland kunt u ze als een treintje van 60 lichtpuntjes langs de hemel zien trekken! In de weken daarna zullen de satellieten zich geleidelijk verspreiden: ook dan blijft het nog boeiend om tientallen satellieten binnen het uur in dezelfde baan langs de hemel te zien trekken.
Op de avond van 24 april 2020 heb ik de overkomst van kort tevoren gelanceerde Starlinksatellieten met een videocamera gefilmd; een beeldje uit deze film vindt u hiernaast.

Hoe kunt u weten waar en wanneer u moet kijken, om zelf een treintje Starlinksatellieten te zien? Hoewel er veel lanceringen plaatsvinden - als het aan Musk ligt: maandelijks tot wekelijks - zijn de exacte data en tijden vaak aan wijzigingen onderhevig. Zelf kijk ik vaak op de website Spaceflight Now, i.h.b. de pagina 'Launch Schedule', die een nauwkeurig overzicht van alle geplande raketlanceringen (Kim-Jong Un uitgezonderd) bijhoudt.
Wanneer de satellieten precies vanuit Nederland te zien zijn berekent de website Heavens-Above voor ons. Voor onze regio (Eindhoven - Helmond - Asten) gaat u naar de gelinkte pagina. U klikt op 'Starlink passages voor alle objecten van een lancering' en via het keuzevak Lancering kunt u voor elke gewenste Starlinklancering een tabel verkrijgen met de overkomsttijden van alle satellieten per lancering. De meest recente lanceringen zijn het interessantst; daarvan zitten de satellieten nog dicht bij elkaar.
Klik in zo'n tabel (zie hiernaast) op een tijdstip in de blauwe kolom, en u krijgt een kaartje dat van elke satelliet laat zien langs welke weg hij langs de hemel zal trekken.

Wat krijgt u dan te zien? In de vroege avond van 1 maart 2021 maakte ik een 10 sec belichte opname van het bekende sterrenbeeld Cassiopeia; u ziet het hier links als een W-op-zijn-kant. Van linksonder nadert een aantal satellieten die vier weken eerder waren gelanceerd (L18). Bij het betreden van Cassiopeia lichten de satellieten 1 voor 1 helder op. De sterren op de foto en de overtrekkende satellieten zijn met het blote oog te zien; toen deze laatsten opflitsten waren zij duidelijk helderder dan de sterren.
Probeert u het ook eens; misschien kunt u ook een leuke waarneming doen.

	In Interkomeet 2019-3 schreef ik voor het eerst over de plannen van ondernemer Elon Musk om door middel van een netwerk van satellieten ( Starlink ) op elke plaats op aarde mobiel internet aan te kunnen bieden. Hiervoor zouden duizenden - misschien zelf wel 42 duizend - satellieten in verschillende banen om de aarde moeten worden gebracht. Voor de lanceringen gebruikt Musk de door zijn firma SpaceX ontwikkelde Falcon 9 raket: per keer kunnen daarmee maar liefst 60 satellieten tegelijk de ruimte in worden gebracht. Op de foto zien we de satellieten, ingeklapt en netjes gestapeld, in de neuskegel van de raket. De satellieten komen allen in relatief lage banen om de aarde terecht. Vanaf deze hoogte (meestal 550 km) zijn de satellieten vanuit een lichtvervuild land als Nederland nauwelijks met het blote oog te zien. Anders wordt het wanneer we gaan fotograferen: op elke (professionele- of amateur)opname laat zo'n satelliet zijn lichtend spoor achter. Gevreesd wordt dat, wanneer er werkelijk tienduizenden Starlinks rondvliegen, in de toekomst professionele sterrenkundige waarnemingen ernstig gehinderd zullen worden. De Internationale Astronomische Unie (IAU) is een van de organisaties die tegen het Starlinkproject heeft geprotesteerd. Ondertussen heeft Elon Musk beloofd iets aan de overlast van de satellieten te doen (o.a. door anti-reflecterende verf en zonneschermen), maar een doeltreffende oplossing lijkt nog niet in zicht.
	Ondanks de overlast die de satellieten veroorzaken bieden zij ons, waarnemende amateurs, ook een leuke optie. Nadat de gelanceerde satellieten de neuskegel verlaten hebben blijven zij de eerste dagen nog relatief laag en op korte afstand van elkaar vliegen. Tijdens de omlopen over Nederland kunt u ze als een treintje van 60 lichtpuntjes langs de hemel zien trekken! In de weken daarna zullen de satellieten zich geleidelijk verspreiden: ook dan blijft het nog boeiend om tientallen satellieten binnen het uur in dezelfde baan langs de hemel te zien trekken. Op de avond van 24 april 2020 heb ik de overkomst van kort tevoren gelanceerde Starlinksatellieten met een videocamera gefilmd; een beeldje uit deze film vindt u hiernaast.
	Hoe kunt u weten waar en wanneer u moet kijken, om zelf een treintje Starlinksatellieten te zien? Hoewel er veel lanceringen plaatsvinden - als het aan Musk ligt: maandelijks tot wekelijks - zijn de exacte data en tijden vaak aan wijzigingen onderhevig. Zelf kijk ik vaak op de website Spaceflight Now, i.h.b. de pagina 'Launch Schedule', die een nauwkeurig overzicht van alle geplande raketlanceringen (Kim-Jong Un uitgezonderd) bijhoudt. Wanneer de satellieten precies vanuit Nederland te zien zijn berekent de website Heavens-Above voor ons. Voor onze regio (Eindhoven - Helmond - Asten) gaat u naar de gelinkte pagina. U klikt op 'Starlink passages voor alle objecten van een lancering' en via het keuzevak Lancering kunt u voor elke gewenste Starlinklancering een tabel verkrijgen met de overkomsttijden van alle satellieten per lancering. De meest recente lanceringen zijn het interessantst; daarvan zitten de satellieten nog dicht bij elkaar. Klik in zo'n tabel (zie hiernaast) op een tijdstip in de blauwe kolom, en u krijgt een kaartje dat van elke satelliet laat zien langs welke weg hij langs de hemel zal trekken.
	Wat krijgt u dan te zien? In de vroege avond van 1 maart 2021 maakte ik een 10 sec belichte opname van het bekende sterrenbeeld Cassiopeia; u ziet het hier links als een W-op-zijn-kant. Van linksonder nadert een aantal satellieten die vier weken eerder waren gelanceerd (L18). Bij het betreden van Cassiopeia lichten de satellieten 1 voor 1 helder op. De sterren op de foto en de overtrekkende satellieten zijn met het blote oog te zien; toen deze laatsten opflitsten waren zij duidelijk helderder dan de sterren. Probeert u het ook eens; misschien kunt u ook een leuke waarneming doen.